Cemre Apaydın

Avukat

5651 SAYILI KANUN VE SOSYAL AĞ SAĞLAYICI

62 maddeden oluşan ve henüz kanunlaşmamış olan Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Taslağı[1] ("Taslak", "Torba Kanun Taslağı") uyarınca getirilmesi planlanan değişikliklerin bir kısmı internete ilişkin düzenlemelerdir. Torba Kanun Taslağı'nın 53 ile 56 Maddeleri arasında 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'da [2] ("Kanun") yer alacak büyük ölçekli değişimleri düzenlemektedir.

Sosyal Ağ Sağlayıcı Kavramı

İlk olarak Taslak ile daha önce Kanun'da yer almayan bir tanımdan bahsedilmektedir. Yer sağlayıcı, İçerik sağlayıcı ve Erişim sağlayıcı gibi özneler Kanun'da tanımlanmakla birlikte Taslak ile Sosyal Ağ Sağlayıcı tanımı ortaya konmuştur[3]. Kanun'un madde 2 tanımlar başlığı altına r bendi olarak eklenmesi öngörülen tanım şu şekildedir:

Sosyal ağ sağlayıcı: Sosyal etkileşim amacıyla kullanıcıların internet ortamında metin, görüntü, ses, konum gibi verileri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder [4].

Tanım uyarınca sosyal ağ sağlayıcı tüm sosyal medya platformlarını içermekle birlikte sosyal ağ sitelerinin geniş anlamda yorumlanmasına yol açacaktır. Halihazırda Kanun'da yer alan Yer-İçerik Sağlayıcı tanımlarının bir alt kırılımı olarak getirildiği anlaşılmakla birlikte açık ve anlaşılır olarak farkı muğlaktır. Sosyal Ağ Sağlayıcı, sadece sosyal medya siteleri değil, konum bilgisi alan haritalar uygulamalarından forum siteleri, bloglara kadar genişletilebilecek bir tanıma sahiptir.

Sosyal Ağ Sağlayıcı'nın aynı zamanda içerik ve/veya yer sağlayıcı sıfatına da haiz olduğu durumlar olabilecektir. Sosyal Ağ Sağlayıcı'nın Taslak kapsamında getirilmesi planlanan yükümlülükleri, yer sağlayıcı veya içerik sağlayıcı olmasından doğan sorumluluklarını ortadan kaldırmayacağı unutulmamalıdır.

Türkiye'de Temsilci Bulundurma Yükümlülüğü

Sosyal Ağ Sağlayıcı kavramının gündeme getirilmesinde asıl önemli nokta, içerik ve yer sağlayıcılardan farklı olarak Türkiye'de bir temsilci bulundurma zorunluluklarıdır. Türkiye'de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların, Türkiye'de en az bir kişiyi temsilci olarak belirlemelerinin yanı sıra kimlik ve iletişim bilgilerinin de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na ("BTK") bildirim yükümlülükleri getirilmiştir. Maddede amaçlanan ise yurtdışı kaynaklı sitelerin herhangi bir erişim engelleme durumunda doğrudan temsilcileri aracılığı ile iletişim kurabilmektir. Kanun'da yer alan Yer Sağlayıcı'lar için böyle bir zorunluluk olmayıp Türkiye'de temsilci bulundurma yükümlülüğü Sosyal Ağ Sağlayıcı tanımı içine giren sağlayıcılara verilmiştir.

Sosyal Ağ Sağlayıcı eğer ki Türkiye'de bulundurduğu temsilcisini BTK'ya bildirmez veya temsilci bulundurma yükümlülüğüne uymaz ise Taslak uyarınca gelen madde ile Kurum Sosyal Ağ Sağlayıcısına bildirimde bulunacak, bildirimden 30 gün içerisinde Sağlayıcı yükümlülüğü yerine getirmezse o halde BTK tarafından yaptırım gündeme gelecektir. BTK, yükümlülüğünü yerine getirmeyen Sosyal Ağ Sağlayıcı'nın internet trafiği bant genişliğini yüzde 50 oranında daraltılması için Sulh Ceza hakimliğine başvuracaktır. Karardan 30 gün içerisinde Sosyal Ağ Sağlayıcı tarafından yükümlülük hale yerine getirilmez ise bu sefer internet trafiği bant genişliği yüzde 95 oranında daraltılması BTK tarafından talep edilebilecektir. Sulh Ceza Hâkimi tarafından verilen kararlar en geç 24 saat içerisinde erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilecektir. Kararların yerine getirilmemesi sebebiyle meydana gelecek zararlardan ise yine Sosyal Ağ Sağlayıcı sorumlu olacaktır. Yükümlülük yerine getirildiği takdirde karar kendiliğinde hükümsüz hale gelecektir.

İçeriğin Çıkarılması ve/veya Erişimin Engellenmesi

Türkiye'de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan Sosyal Ağ Sağlayıcı, yayınlanan tüm içeriklerden de sorumlu olacaktır. Sosyal Ağ Sağlayıcı, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması veyahut içeriğe erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ilişkin olarak BTK'ya 3 aylık dönemler olarak rapor sunmakla yükümlüdür.

Verilerin Türkiye'de Muhafaza Edilme Şartı

Taslak madde 56 ile Kanun'a ek madde 4 ile getirilmesi planlanan bir diğer önemli husus ise verilerin muhafazasına ilişkindir. Türkiye'de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan Sosyal Ağ Sağlayıcı'nın Türkiye'de yer alan kullanıcı verilerini Türkiye sınırları içerisinde barındırması gerekmektedir. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na ("KVKK") uyumlu hale getirilme amacıyla bu maddenin getirildiği yorumlanabilir. Zira, Sosyal Ağ Sağlayıcı'nın işlemiş olduğu kişisel veriler Türkiye sınırları içerisinde muhafaza edilecek ve merkez yurtdışında dahi olsa yurtdışına aktarım gerçekleşmemiş olacaktır. Büyük ölçekli sosyal medya platformlarının Türkiye'de verileri muhafaza etmeleri için gerekli ortam ve sunucuların sağlanması sorunu gündeme gelebilecektir. Türkiye'deki kullanıcıların kişisel verilerinin Türkiye'de muhafaza edilmesinin denetlenmesi ve yurtdışına aktarımın kontrol edilmesinin sağlanması gerekecektir.

Kişisel Başvuru

Taslak ile getirilmesi planlanan bir diğer değişiklik ise kişilerin başvuru haklarıdır. Türkiye'de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan Sosyal Ağ Sağlayıcı, 5651 Sayılı Kanun madde 9 ve 9/A [5] 'da yer alan içeriklere ilişkin kişilere de başvuru hakkı tanınmıştır. Sosyal Ağ Sağlayıcı, kişi başvurularına ise en geç 72 saat içerisinde cevap vermekle mükelleftir.

Başkan[6] Tarafından Sosyal Ağ Sağlayıcısına Uygulanacak İdari Para Cezaları

Sosyal Ağ Sağlayıcısı Türkiye'deki kullanıcıların verileri Türkiye'de muhafaza etme yükümlülüğünü yerine getiremez ise o halde Başkan tarafından 1 milyondan 5 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanabilecektir.

Kişisel başvuruya en geç 72 saat içerisinde cevap vermeyen Sosyal Ağ Sağlayıcı'ya 100 binden 1 milyon liraya kadar Başkan tarafından idari para cezası uygulanacaktır.

Sosyal Ağ Sağlayıcı, BTK'ya 3 aylık raporlama yapma yükümlülüğünü yerine getirmez ise 1 milyondan 5 milyon liraya kadar idari para cezasına tabi tutulacaktır.

Taslak Kapsamında Ortaya Çıkabilecek Hukuki Sorunlar

Öncelikle Sosyal Ağ Sağlayıcı kavramı tanımının kastedilen platformların açık ve net şekilde anlaşılacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. [7] Kastedilenin sosyal medya platformları mı yoksa sosyal yazışma uygulamaları mı olduğunun kesin ayrımı yapılmalıdır.[8]

Görüldüğü üzere Türkiye'de temsilci bulundurmayan günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal medya platformlarına getirilecek Kanun Teklifi ile yüzde 95 oranına kadar internet trafiği bant genişliği daralttırma yetkisi BTK'ya verilmiştir. Burada tartışılması gereken hususlardan biri maddeler ile getirilen yeniliklerin açık ve net olarak belirtilmemiş olmasıdır. Örneğin günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcıları için bahsi geçen maddelerde günlük erişimden ne anlatılmak istendiği açık değildir. Günlük erişim sayısı belirlenirken; sayfa sayısı mı, tekil gösterim mi yoksa farklı bir değerlendirme ölçütü mü kıstas alınacaktır bu belirgin değildir. Ayrıca ilgili günlük erişim değerlendirmesi hangi kurum veya kişiler tarafından nasıl yapılacaktır belirtilmemiştir.[9] Bir diğer tartışılması gereken husus ise internet trafiği bant genişliğinin daraltılmasıdır[10]. Zira 95 oranında bir daraltma ile siteye erişimin durma noktasında ve ciddi ölçüde yavaşlaması söz konusu olacağı için bir sansürden bahsetmek mümkün olacaktır. Burada da önemle tartışılması gereken iletişim hakkının ihlali gündeme gelecektir.

Taslak şu an için netleştirilmesi gereken konu başlıkları içerse de özellikle birçok kişi tarafından aktif olarak kullanılan sosyal medya hesapları açısından önemli bir düzenleme olacağı aşikârdır. Bu sayede pek çok sosyal medya platformunda şeffaflığın sağlanması beklenmekte olup kişilerden gelecek içerik kaldırma vb. taleplerin de çok daha kısa sürelerde çözümlenmesi umulmaktadır.



[1] Kanun Taslak aşamasında olup makalenin yazıldığı tarih itibariyle henüz kanunlaşmamıştır.

[2] 4.5.2007 tarihli 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun

[3] Torba Kanun Taslağı madde 53

[4] Torba Kanun Taslağında Tanımı yapılan Sosyal Ağ Sağlayıcı

[5] Madde 9 İçeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi ve Madde 9/A Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi

[6] Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı

[8] Facebook ve Twitter platformlarının Sosyal Ağ Sağlayıcı oldukları net olup Whatsapp'ın yazışma ve iletişim platformu olması sebebiyle bu tanıma girip girmeyeceği tartışmalıdır.

[10] Bandwidth throttling