İlayda Anaç
Stajyer Avukat
İşçi Sayısına Bağlı İşveren Yükümlülükleri
Mevcut Hukuk Sistemimizde işverenin kanundan doğan bazı genel yükümlülükleri bulunmaktadır. 4857 sayılı İşKanunu[1] (“Kanun”) kapsamında işverenin genel yükümlülükleri, iş yerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve buna ilişkin gözetim ve denetimin yürütülmesi olarak özetlenebilir. Bununla birlikte, iş yerinde çalışan işçilerin sayısıarttıkça işverenin genel yükümlülüklerine birtakım ek yükümlülükler eklenmekte ve işçi sayısı arttıkça işverenin yükümlülükleri de buna bağlı olarak artmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu ve 6631 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu[2] uyarınca iş yerinde çalışan işçi sayısının 20, 30, 50, 100 ve 150’yi aştığı hallerde işverenin birtakım ek yükümlülükleri ortaya çıkmaktadır. Makalemizin devamında söz konusu yükümlülükler detaylı şekilde incelenecektir.
I. Yirmi ve Üzeri İşçi Çalıştıran İşverenin Yükümlülükleri
Kanun’un 29. Maddesi uyarınca iş yerinde çalışan işçi sayısının 20 ile 100 arasında olması halinde en az 10 işçinin iş sözleşmesine bir aylık süre içinde -aynı tarihte veya farklı tarihlerde- son verilmesi hali toplu işçi çıkarma sayılmaktadır ve işverenin bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır. Böyle bir durumda işveren fesih tarihinden otuz gün öncesinde yazı ile İşkur Müdürlüğü’ne ve İlgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne bildirimde bulunmakla yükümlüdür.
II. Otuz ve Üzeri İşçi Çalıştıran İşverenin Yükümlülükleri
İşyerinde çalıştırılan işçi sayısının otuz ve üzerinde olması durumunda ise, söz konusu işçilerin kıdemleri altı aydan fazla ise, Kanun kapsamında iş güvencesi hükümlerinden yararlanabileceklerdir. Buna göre, işveren bu iki şartın sağlanması halinde söz konusu işçilerin iş sözleşmelerini geçerli bir sebep ileri sürmeksizin feshedemeyecektir. Ne var ki, Kanun’a göre sendika faaliyetlerine katılma, işveren aleyhine dava açma, ırk, renk, cinsiyet, medeni hal, hamilelik, doğum yapma, din ve siyasi görüş gibi durumlar fesih için geçerli sebep oluşturmayan başlıca hallerdir.
Otuz işçinin hesaplanmasında aynı işverenin aynı işkolunda sahip olduğu tüm iş yerlerinde çalışan işçilerin sayısıdikkate alınmaktadır. İşçilerin kıdemleri hesaplanırken ise aynı işverenin tüm iş yerlerinde geçirilen zaman dikkate alınmaktadır.
III. Elli ve Üzeri İşçi Çalıştıran İşverenin Yükümlülükleri
Kanunun 30. Maddesi uyarınca, elli ve daha fazla işçinin çalıştığı özel sektör iş yerlerinde işverenin % 3 oranındaözürlü işçi çalıştırma yükümlülüğü bulunmaktadır. İşçi sayısının hesaplanmasında, aynı il sınırları içerisinde aynıişverene ait iş yerlerinde çalışan işçi sayısı göz önünde bulundurulmaktadır.
Elli ve daha fazla işçinin çalıştığı kamu sektörü işyerlerinde ise % 2 oranında eski hükümlü işçi ile % 4 oranında özürlü işçi çalıştırılması gerekmektedir.
Ayrıca, elli ve daha fazla işçi çalıştıran işverenlerin 6631 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’ndan doğan bir yükümlülükleri de bulunmaktadır. Buna göre, söz konusu işverenler iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin çalışmalar yürütmek üzere iş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurmak ve kurulun kararlarını uygulamakla yükümlüdür.
IV. Yüz ve Üzeri İşçi Çalıştıran İşverenin Yükümlülükleri
Kanun’un 53. Maddesine dayanılarak hazırlanan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği uyarınca yüz ve daha fazla işçi istihdam eden işverenlerin iş yerlerinde izin kurulu kurma yükümlülüğü bulunmaktadır. Kurul, biri işvereni ya da temsilcisini diğer ikisi işçilerini temsil edecek şekilde üç kişiden oluşmaktadır. Kurulun görevleri ise işçilere ilişkin yıllık izin programları hazırlamak ve işçilerin yıllık ücretli izinlerini kullanabilmelerini sağlamaktır.
Ayrıca, Kanun’un 29. Maddesi uyarınca işçi sayısının 101 ile 300 arasında olduğu iş yerlerinde işçilerin en az %10’unun iş sözleşmelerinin toplu olarak veya farklı tarihlerde işveren tarafından bir ay içerisinde feshedilmesi halinde işverenin İşkur Müdürlüğü’ne ve İlgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne bildirimde bulunması gerekmektedir.
Son olarak, yüz ve daha fazla kadın işçi çalıştıran işverenlerin Gebe veya Emziren Kadınların ÇalıştırılmaŞartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik[3] kapsamında ek bir yükümlülüğübulunmaktadır. Bu iş yerlerinde, işverenlerin, kadın işçilerin bir yaşından küçük çocuklarını bırakabilmeleri ve emzirebilmeleri için iş yerinden en fazla 250 metre uzaklıkta bir emzirme odası kurmaları gerekmektedir.
V. Yüz Elli ve Üzeri İşçi Çalıştıran İşverenin Yükümlülükleri
Yüz elli ve daha fazla işçi çalıştıran işverenlerin Kanun kapsamında dikkat çeken yükümlülükleri olmamakla beraber yüz elli ve daha fazla kadın işçi çalıştıran işverenlerin Gebe veya Emziren Kadınların ÇalıştırılmaŞartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik kapsamında kadın işçiler için kreş açma zorunluluğu bulunmaktadır. Kreşler iş yerine mümkün olan en yakın mesafede olmalı aksi takdirde işverence ulaşım hizmeti sağlanmalıdır.
Sonuç olarak, mevcut Hukuk Sistemimizde işverenin yükümlülükleri iş yerinde çalışan işçi sayısına bağlı olarak değişmektedir ve işçi sayısı arttıkça işverenin yükümlülüklerine birtakım yeni yükümlülükler eklenmektedir. İşçi sayısının artması halinde iş gücünün de buna paralel olarak arttığı göz önüne alınırsa işverenin yükümlülüklerinin çoğalması melhuz bir durum olarak görülmektedir.
[1] 10 Haziran 2003 tarihli 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 22 Mayıs 2003 tarihli 4857 sayılı İş Kanunu.
[2] 30 Haziran 2012 tarihli 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 20 Haziran 2012 tarihli 6631 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu.
[3] 16 Ağustos 2013 tarihli 28737 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik.
İlayda Anaç
Intern Lawyer
Obligations of the Employer Depending on the Number of Employees
Obligations of the Employer Depending on the Number of Employees
Under the current Turkish Legal System the employer has certain general obligations arising from the labor contract. These general obligations stipulated in the Labor Law numbered 4857 (“The Law”)[1] can be summarized as establishing occupational health and safety in the workplace and conducting supervision and observance related to this. However, as the number of employees of a workplace increases, a number of additional obligations arise along with the general obligations. Consequently, these obligations increase as the number of employees of the workplace increases.
In accordance with Labor Law numbered 4857 and Occupational Health and Safety Law numbered 6331,[2] different obligations of employer arise as the number of employees exceeds 20, 30, 50, 100 and 150. In the following paragraphs, the obligations of the employer according to the changing number of employees will be examined in detail.
I. Employers Employing Twenty and More Employees
According to Article 29 of the Law, if the labor contracts of 10 employees in a workplace with 20 to 100 employees are terminated by the employer collectively or on different dates, within one month, the employer has a notification obligation. In such a case the employer is obliged to report the termination to the workplace union representatives, relevant regional directorate and Turkish Employment Agency 30 days before the date of termination in writing.
II. Employers Employing Thirty and More Employees
If the number of employees employed in the workplace is 30 and more and the seniority of the employees are more than 6 months, these employees have the right to benefit from the employment security provisions regulated under the Law. Accordingly, a valid reason must be sought by the employer for the termination of the labor contract of an employee covered by employment security. However, under the Law, the following reasons are not considered as valid grounds for termination particularly; participation in trade union activities, suing against the employer, race, color, gender, marital status, pregnancy, birth, religion and political opinion.
In calculation of 30 employees, the number of employees in all workplaces owned by the same employer in the same branch is taken into account. Also, the seniority of the employees is calculated by taking into consideration the time spent in all workplaces of the same employer.
III. Employers Employing Fifty and More Employees
In accordance with Article 30 of the Law, in private sector workplaces where 50 and more employees are employed, 3% of the employees must be disabled. In calculation of the number of employees, the number of employees employed in the workplaces of the same employer within the same provincial boundaries is taken into account.
On the other hand, in public workplaces where 50 and more employees are employed, 4% of the employees must be disabled and 2% of the employees must be former convicted.
In addition, employers employing 50 and more employees have an obligation arising from the Occupational Health and Safety Law numbered 6331. Accordingly, these employers are obliged to establish Occupational Health and Safety Boards in order to carry out studies on occupational health and safety and perform the rulings of the board established.
IV. Employers Employing One Hundred and More Employees
Pursuant to the Regulation on Annual Paid Leave[3] issued in accordance with Article 53 of the Law, employers of the workplaces with 100 and more employees are obliged to establish a board of leave. The board should be consisting of three people, one of them representing the employer or the representative of the employer and two of them representing the employees. The duty of the board is to prepare the annual leave schedule and to ensure that the employees are able to use the annual paid leaves.
Also, if the labor contracts of at least 10% employees of a workplace with 101 to 300 employees are terminated by the employer collectively or on different dates, within one month, the employer has a notification obligation pursuant to Article 29 of the Law.
Finally, the employers of the workplaces with 100 and more female employees have an additional obligation. In such workplaces, the employers are obliged to establish a breastfeeding room separate from the workplace and at a maximum distance of 250 meters from the workplace for the female employees in order to leave and breastfeed the children under one year of age.
V. Employers Employing One Hundred and Fifty and More Employees
Although the employers employing 150 and more employees do not have significant obligations arising from the Law, in a case of employing 150 and more female employees, the employers are obliged to establish nursery for the employees pursuant to Regulation on Conditions for Recruitment of Pregnant or Lactating Women and Breastfeeding Rooms and Children Care Dormitories[4]. In such a case, the nursery should be established as near as possible to the workplace otherwise the employer has to provide transportation for the employees.
In conclusion, under Turkish Legal System the obligations of the employer vary depending on the number of employees employed in the workplace. As the number of the employees increase in the workplace, the employers are encountering more obligations additional to the prior ones. The increase of the responsibilities of employer is an expected consequence since the labor force in the workplace increases along with the number of employees.
[1] Labor Law numbered 4857 and dated May 22, 2003, published in the Official Gazette numbered 25134 and dated Jun 10, 2003.
[2] Occupational Health and Safety Law numbered 6631 and dated Jun 20, 2012, published in the Official Gazette numbered 28339 and dated Jun 30, 2012.
[3] Regulation on Annual Paid Leave published in the Official Gazette numbered 25391 and dated Mar 3, 2004.
[4] Regulation on Conditions for Recruitment of Pregnant or Lactating Women and Breastfeeding Rooms and Children Care Dormitories published in the Official Gazette numbered 28737 and dated Aug 16, 2013.